Η άναρχη επέλαση των ηλεκτρικών πατινιών: Κανόνες υπάρχουν, αλλά δεν τηρούνται

Τα ηλεκτρικά πατίνια υπόσχονται γρήγορες, φθηνές μετακινήσεις στην πόλη. Στην πράξη όμως, πολλές φορές καταλήγουν σε άναρχη κίνηση: Πάνω σε πεζοδρόμια, ανάποδα σε μονόδρομους, χωρίς κράνος, με δύο άτομα σε ένα όχημα. Γιατί; Φταίει η ατιμωρησία; Η ηλικία/απειρία των χρηστών; Η ευκολία χρήσης; Ή μήπως το μείγμα κανόνων–υποδομών–ελέγχων που παραμένει θολό;

Γιατί δεν υπακούν στους κανόνες

Ευκολία και αίσθηση «παιχνιδιού». Εύκολο ανέβασμα/κατέβασμα, χωρίς εκπαίδευση ή άδεια. Για πολλούς, ειδικά νέους ή τουρίστες, μοιάζει περισσότερο με παιχνίδι παρά με όχημα που υπάγεται στον ΚΟΚ.

Αστικό περιβάλλον που «σπρώχνει» στην παρατυπία. Λείπουν ποδηλατόδρομοι, υπάρχουν στενά πεζοδρόμια και συχνά εμπόδια. Όταν δεν υπάρχει ασφαλής λωρίδα, ο χρήστης «χαράζει» διαδρομή πάνω σε πεζοδρόμια ή ανάμεσα στα αυτοκίνητα.

Ετερογένεια χρηστών. Από 14–16χρονους μέχρι τουρίστες που δεν γνωρίζουν τους κανόνες κυκλοφορίας. Η «πρώτη επαφή» με μηχανοκίνητο όχημα, αντί να λειτουργεί παιδευτικά, συχνά παράγει λάθος συνήθειες για τους νέους.

Ατιμωρησία/χαμηλό ρίσκο σύλληψης. Οι στοχευμένοι έλεγχοι γίνονται κατά διαστήματα, αλλά τα πατίνια δεν έχουν πινακίδες, άρα είναι δύσκολη η ταυτοποίηση για μεταγενέστερο πρόστιμο. Όπου γίνονται εκστρατείες ελέγχου, οι παραβάσεις «ξεχειλίζουν».

Θολό/νομικό πλαίσιο και κανόνες. Στην Ελλάδα ο νέος ΚΟΚ σκληραίνει τα μέτρα κίνησης: Όριο 25 km/h, κράνος/φωτισμός/ανακλαστικά, περιορισμοί ηλικίας. Όμως η κουλτούρα συμμόρφωσης αργεί να ακολουθήσει, ειδικά όταν οι κανόνες αλλάζουν και η ενημέρωση είναι άνιση. Στο video του Γιάννη Κέμμου φαίνεται καθαρά η παραβίαση φωτεινού σηματοδότη και η παραλίγο παράσυρση πεζού.

Δεδομένα Ελλάδας: τι δείχνουν οι έλεγχοι & οι κλήσεις (Η Θεσσαλονίκη ως case study)

Θεσσαλονίκη 2024:
Έλεγχοι: 4.416 χρήστες
Βεβαιωμένες παραβάσεις: 1.472
Ποσοστό παράβασης: ~33% (1 στις 3 ελέγχους κατέληξε σε κλήση)

Ιαν–Απρ 2025 (Θεσσαλονίκη):
Σύνολο κλήσεων: 675
Χωρίς κράνος: 512 (≈76%)
Χωρίς ανακλαστικό ρουχισμό: 106 (≈16%)
Με επιβάτη: 37 (≈5,5%)
Χωρίς έγγραφα ταυτοποίησης: 15 (≈2,2%)
Χωρίς φώτα: 3 (≈0,4%)
Χρήση κινητού: 2 (≈0,3%)

Πρόστιμα – ενδεικτικά: Ο νέος ΚΟΚ αυστηροποιεί τις κυρώσεις για πατίνια (κράνος, φωτισμός, ηλικία κ.ά.). Σε εκστρατείες γενικά για κράνος, η ΕΛ.ΑΣ. κατέγραψε πάνω από 2.800 κλήσεις σε μία εβδομάδα (δικύκλα/ΕΠΗΟ), με ειδικό πρόστιμο για Ελαφρύ Προσωπικό Ηλεκτρικό Όχημα.

Ατυχήματα: τι ξέρουμε

Ευρώπη (shared/ενοικιαζόμενα πατίνια): Τα περιστατικά ανά εκατ. χλμ. μειώθηκαν ~30% (2021–2024), σύμφωνα με τα συγκεντρωτικά στοιχεία της Micromobility for Europe. Η βελτίωση αποδίδεται σε πιο σύγχρονα πατίνια (καλύτερα φρένα, δυνατά φώτα, αναρτήσεις) και αυστηρούς κανόνες κυκλοφορίας.

Τι κάνει η Ευρώπη: Από «μηδέν» μέχρι χαλαρή ανοχή

Γαλλία – αυστηροποίηση + τοπικές απαγορεύσεις: Εθνικά, η ελάχιστη ηλικία ανέβηκε στα 14 έτη, απαγόρευση κίνησης στα πεζοδρόμια, όριο 25 km/h, πρόστιμο 135€ για παράβαση (π.χ. δύο άτομα, κίνηση εκεί που απαγορεύεται). Το Παρίσι απαγόρευσε τα ενοικιαζόμενα πατίνια μετά από δημοψήφισμα (1/9/2023).

Γερμανία – «οδική κυκλοφορία με κανόνες»: Νομιμότητα με ασφαλιστική σήμανση/πινακίδιο, όριο 20 km/h, ελάχιστη ηλικία 14, τεχνικές προδιαγραφές (φώτα, φρένα, κουδούνι), αυστηρά πρόστιμα για παραβίαση ερυθρού σηματοδότη κ.ά. Θεωρείται από τα πιο «πειθαρχημένα» μοντέλα.

Ολλανδία – από de facto απαγόρευση σε «νομιμοποίηση με πινακίδα» (2025): Μέχρι φέτος ήταν παράνομα στους δρόμους (πρόστιμο ~€380). Η κυβέρνηση νομιμοποιεί από 1/7/2025 με υποχρεωτική έγκριση RDW/πινακίδα και αυστηρή τυποποίηση.

Ηνωμένο Βασίλειο – από τα πιο αυστηρά: Τα ιδιωτικά e-scooters παραμένουν παράνομα σε δημόσιους δρόμους (επιτρέπονται μόνο τα κρατικά trials με ενοικίαση).

Ισπανία – στροφή σε ηλικία/κράνος/μητρώο: Η DGT έχει ανακοινώσει δέσμη μέτρων: Κράνος υποχρεωτικό, ελάχιστη ηλικία 16 (ή 15 σε κάποιους δήμους), εγγραφή στο μητρώο οχημάτων.

Ποια η πιο «χαλαρή» και ποια η πιο «σκληρή» πόλη;

Πιο αυστηρά πλαίσια: Ην. Βασίλειο (ιδιωτικά ουσιαστικά απαγορευμένα), Γαλλία (14+, 135€ πρόστιμα, απαγόρευση πεζοδρομίων, Παρίσι χωρίς rentals), Γερμανία (20 km/h, ασφάλιση/σήμα).

Πιο χαλαρά: Χώρες όπου οι δήμοι ρυθμίζουν «κομμάτι-κομμάτι» και οι εθνικοί κανόνες είναι ακόμη σε φάση εφαρμογής (π.χ. Ισπανία σε rollout), ή όπου μέχρι πρόσφατα υπήρχε ασάφεια (Ολλανδία τώρα θεσπίζει σφιχτό μοντέλο με πινακίδες).

Τι σημαίνουν όλα αυτά για την Ελλάδα

Στο δρόμο, το πρόβλημα είναι συγκεκριμένο: Χρήση κράνους/ορατότητα/συνεπιβάτες. Τα νούμερα των ελέγχων δείχνουν πού πρέπει να «ποντάρουν» οι έλεγχοι. Οι κανόνες υπάρχουν – χρειάζεται όμως η εφαρμογή τους: Συστηματικοί έλεγχοι, δημοσιοποίηση στοιχείων ανά πόλη/τρίμηνο, στοχευμένα πρόστιμα για επαναπαραβάτες.

Υποδομές και όρια: Όπου οι δήμοι έβαλαν σαφή δίκτυα/ζώνες parking/γεωφράξεις τα φαινόμενα μειώθηκαν, ενώ τα συμβάντα ανά χλμ. στην Ευρώπη έπεσαν.

Εκπαίδευση πρώτης επαφής: Αν το πατίνι είναι το «πρώτο μηχανοκίνητο όχημα», τότε εκπαίδευση 15-20 λεπτών στην εφαρμογή πριν την πρώτη διαδρομή, mini-quiz για κανόνες, υποχρεωτικό in-app tutorial νυχτερινής ορατότητας.

Ταυτοποίηση/λογοδοσία: Συζήτηση για σήμανση/πινακίδα σε rentals (όχι κατ’ ανάγκη στα ιδιωτικά), ώστε να υπάρχει συνέπεια για στάθμευση/παραβάσεις, όπως Γερμανία/Ολλανδία.